علامت فاصلهنشانه دال بر پایان یک آیه و آغاز آیه دیگر را علامت فاصله گویند. ۱ - جایگاهقدیمترین علامت برای نشان دادن حد فاصل میان دو آیه، علامت فاصله است. پیش از روش شماره گذاری آیات به شکل رایج امروزی، علامت فاصله، معمول بود و همانند نشانه‌های دیگر قرآن کریم با رنگی غیر از رنگ متن مصحف نوشته می‌شد تا به راحتی از متن قرآن بازشناخته شود. ۲ - علائم قاریان بلاد اسلامعلامتهای فاصله رایج نزد هر یک از قاریان در بلاد اسلامی به شرح ذیل است ( حرف «ت» علامت تمام شدن آیه قبل، حرف «م» علامت قاریان مکه، «د» علامت قاریان مدینه، «ک» علامت قاریان کوفه، «ش» علامت قاریان شام، «ح» علامت قاریان حجاز، «ع» علامت قاریان عراق، «ب» علامت قاریان بصره): «تم:» نزد قرای مکه؛ «تد:» نزد قرای مدینه؛ «تک:» نزد قرای کوفه؛ «تش:» نزد قرای شام؛ «تح:» نزد قرای حجاز؛ «تع:» نزد قرای عراق؛ «تمد:» نزد قرای مکی و مدنی؛ «تشد:» نزد قاریان شامی و مدنی؛ «تکش:» نزد قاریان کوفی و مدنی؛ «تمح:» نزد قاریان مکی و حجازی؛ «تمب:» نزد قرای مکی و بصری؛ «تمع:» نزد قرای مکی و عراقی؛ «تکد:» نزد قرای کوفی و مدنی؛ «تعد:» نزد قرای عراقی و مدنی؛ «تکح:» نزد قاریان کوفی و حجازی؛ «تکب:» نزد قاریان کوفی وبصری؛ «تکع:» نزد قاریان کوفی و عراقی؛ «تحع:» نزد قاریان حجازی و عراقی؛ «تحد:» نزد قاریان حجازی و مدنی؛ «تبد:» نزد قاریان بصری و مدنی؛ «تحب:» نزد قرای حجازی و بصری؛ «تبع:» ۳ - علائم خاص بصریهانزد قرای عراقی و بصری؛ «لب:»اگر قاریان غیر بصری یک آیه را دو آیه بدانند، از این علامت استفاده می‌کنند؛ مخفف «لیس عند البصریین آیه»؛ «تب:» جاهایی که قاریان بصری یک آیه را دو آیه بدانند، از این علامت در پایان آیه اول استفاده می‌کنند. ۴ - علائم آیه نبودنبرای نشان دادن این که عبارتی آیه نیست، از علامت‌های خاصی به شرح ذیل استفاده می‌کنند: «لم:» نزد قاریان مکی؛ «لکم:» نزد قاریان کوفی و مکی؛ «لمب:» نزد قاریان مکی و بصری؛ «لمد:» نزد قاریان مکی و مدنی؛ «لح:» نزد قاریان حجازی. [۱]
رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ص۵۴۳.
[۲]
موسوی دزفولی، تاج الدین، حصن الامان فی تجویدالقرآن، ص(۱۲۷-۱۴۱).
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «علامت فاصله». |